Święta Wielkanocne są jednymi z najważniejszych wydarzeń w kalendarzu liturgicznym, obchodzonymi przez chrześcijan na całym świecie. Szczególnie w obrządku prawosławnym ten okres gra zasadniczą rolę, bowiem to właśnie jemu podyktowana jest cała doroczna liturgia. Podczas Wielkiej Nocy celebruje się śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa.
Wielkanoc w religii chrześcijańskiej pojawiła się po soborze nicejskim w 325 roku, kiedy to podjęto ważkie kwestie doktrynalne jak zdefiniowanie relacji między Jezusem Chrystusem a Bogiem, ogłoszenie symbolu wiary, czy ostateczne potępienie arianizmu. Na tym soborze, zwołanym przez cesarza Konstantyna Wielkiego, ustanowiono datę Wielkiej Nocy, którą ustalono na pierwszą niedzielę po pierwszej pełni Księżyca. Było to przedłużenie zasad lunarnych, na których opierał się używany ówcześnie kalendarz juliański, a także kalendarz żydowski. Ustanawiając datę Wielkiej Nocy zależnie od Księżyca, musiano liczyć się z tym, że pełnie w tym czasie przypadały od 22 marca do 25 kwietnia. Uczestnicy soboru nicejskiego nie martwili się tym faktem. Wielkanoc miała przypadać w tym właśnie czasie, stała się świętem ruchomym, do którego przyporządkowywano święta przed nimi oraz zaraz po nich. I tak w zależności od wypadającej w kalendarzu Wielkanocy wypadał Popielec (Środa Popielcowa), Wielki Post, Wniebowstąpienie Pańskie, Zesłanie Ducha Świętego czy Boże Ciało.
Obchody wielkanocne nawiązują do ostatnich dni życia Jezusa Chrystusa, a w tradycji chrześcijańskiej utarło się celebrować Wielki Tydzień, w którym najważniejsze dni to czwartek, piątek, sobota i niedziela. W Wielki Piątek upamiętnia się śmierć na krzyżu Chrystusa. W Wielką Sobotę święcąc święconkę w koszykach, odwiedza się symboliczne groby, w których znajduje się ciało mesjasza. Z kolei w Wielką Niedzielę świętuje się zmartwychwstanie Jezusa i jest to kulminacyjny moment całych świąt. Wedle tradycji biblijnej Chrystus wstał z grobu nocą, stąd też nawiązanie w nazwie świąt i podkreślenie tej pory dnia tak jak całego tygodnia mianem „Wielkiej”. Niedziela wielkanocna rozpoczyna się już w sobotę po zapadnięciu zmroku. Rozpoczyna ją Wigilia Paschalna, podczas której zapala się paschał – wielką woskową świecę, która symbolizuje zmartwychwstałego Chrystusa. Jest to również ostatni dzień Triduum Paschalnego, liczonego według kalendarza żydowskiego od wieczoru Wielkiego Czwartku do wieczornych nieszporów w Niedzielę. Świętowanie Wielkanocy rozciąga się na kolejne osiem dni – oktawę wielkanocną, a szerzej – na cały Okres wielkanocny, trwający 50 dni, a którego zakończeniem jest dzień pięćdziesiątnicy – Niedziela Zesłania Ducha Świętego. W 40. dniu (czwartek) obchodzona jest uroczystość Wniebowstąpienia Pana Jezusa.
Po Wielkiej Niedzieli następuje kolejny wolny dzień od pracy, a więc Poniedziałek Wielkanocny, który znany jest bliżej „Lanym”, bądź nawiązujący do gwarowego określenia „Śmigus Dyngus”. Dzień ten, szczególnie w polskiej tradycji, poprzez masowe oblewanie się wodą.
fot. Tomasz Wójciak
